Psychotische stoornissen

Wanneer iemands denken, waarnemen en gedrag zo vervormd worden dat de werkelijkheid helemaal wordt losgelaten, wordt dat psychotisch genoemd.|
Men zegt ook wel dat iemand helemaal in de war is. Iemand die psychotisch is, kan bijvoorbeeld iets zien of horen dat er in de werkelijkheid niet is (hallucinaties). Het horen van stemmen is een bekend voorbeeld van een hallucinatie. Soms geven deze stemmen opdrachten of geven ze commentaar op het gedrag. Ook kan iemand last krijgen van wanen. Hij of zij is er bijvoorbeeld van overtuigd dat de hele wereld een complot tegen hem of haar smeedt, terwijl het voor de omgeving duidelijk is dat dit niet waar kan zijn. Een derde verschijnsel is dat het denken vaak te snel, te traag of te chaotisch gaat. Hierdoor kan iemand aan buitenstaanders niet goed duidelijk maken wat hij of zij bedoelt. Ook concentratieproblemen kunnen passen bij een psychotische stoornis

Psychotische stoornissen worden behandeld door medicijnen aangevuld met gesprekstherapie.
Door gesprekstherapie wordt geprobeerd te achterhalen waar de klachten vandaan komen en worden methoden aangeleerd om met de klachten om te gaan. De medicijnen worden voorgeschreven om hallucinaties en wanen te verminderen.

Delier en intoxicatie
Delirium is een psychotische stoornis met als belangrijkste kenmerk een gedaald bewustzijn. Aandacht en concentratie zijn verminderd, er kan geen goed beroep worden gedaan op het geheugen, omdat de inprenting gestoord is. In tegenstelling tot de psychiatrische ziektebeelden, is delirium geen ziekte maar een syndroom, een combinatie van allerlei ziekteverschijnselen. Het wordt veroorzaakt door medicijnen en/of vergriftigingen. is dit probleem opgelost, dan verdwijnt het delirium.

Manie, bipolaire stoornis of manisch-depressief, zie verder onder stemmingsstoornissen, Bipolaire stemmingsstoornis
Een manie is een periode van minstens een week, waarin je het grootste gedeelte van de tijd in een abnormaal goede stemming bent, weinig slaap nodig hebt en overloopt van energie óf juist erg prikkelbaar bent. Een manie is niet hetzelfde als hypomanie. Mensen in een dergelijke toestand denken sneller, zijn spraakzamer, hebben allerlei plannen en ideeën, zijn vaak seksueel ontremd en kunnen grenzeloos veel geld uitgeven. Het gaat mis wanneer je bijvoorbeeld schulden maakt of - voorheen stabiele - relaties op het spel zet. Ook wanneer hallucinaties en waanideeën voorkomen is de situatie ernstig.

Reactieve psychose of kortdurende psychotische stoornis
Een reactieve psychose wordt alleen zo genoemd, wanneer er een duidelijke, voor iedereen overweldigende stressfactor aanwijsbaar is. Terwijl er sprake is van psychose, lees: wanen, hallucinaties, verwarde spraak of gedesorganiseerd gedrag, kan er sprake zijn van emotionele labiliteit, schreeuwen of juist helemaal stilvallen. Vaak zijn aandacht en concentratie ernstig verlaagd, dringt nieuwe informatie nauwelijks door. Van de psychotische verschijnselen komt paranoia (achterdocht, wanen
met achtervolgingsinhoud) waarschijnlijk het meeste voor.
De diagnose wordt achteraf pas met zekerheid gesteld, wanneer gebleken is dat de psychotische verschijnselen niet langer dan een maand hebben geduurd en de patiënt volledig is hersteld. Een aantal patiënten zal niet zo snel herstellen en het komt nog al eens voor dat de diagnose zal moeten worden bijgesteld en dat er een langer durende, ernstige psychiatrische stoornis speelt.

Schizoaffectieve stoornis
Kenmerkend van de schizoaffectieve stoornis is dat er bij de patiënt duidelijke verschijnselen zijn van stoornissen in de stemming zoals die worden gezien bij een patiënt met bipolaire stoornis. Maar, in tegenstelling tot patiënten met bipolaire stoornis, functioneert de patiënt met schizoaffectieve stoornis tijdens de periodes waarin er geen sprake is van veranderde stemming, niet normaal. Tussen de episodes van verhoogde of verlaagde stemming (manie of depressie) bestaan langdurige periodes waarin de patiënt psychotisch is, dus zonder dat er sprake is van een veranderde stemming. Anders gezegd, patiënten met een schizoaffectieve stoornis zijn langdurig psychotisch waarbij zich zo nu en dan ook manische of depressieve episodes kunnen voordoen.
Bij de manisch-depressieve vorm komen naast de voortdurende psychotische verschijnselen ('schizofrene' symptomen) manische en depressieve episodes voor. Bij de depressieve vorm worden naast psychotische verschijnselen (de 'schizofrene' verschijnselen van de stoornis) alleen depressieve (en dus geen hypomane of manische) episodes gezien. Vanwege de ingewikkeldheid van de aandoening, die misschien niet eens een aparte ziekte betreft is het raadzaam om zowel over schizofrenie als over de bipolaire stoornis goed geïnformeerd te zijn.

Schizofrenie
Schizofrenie is een ziekte van bepaalde delen van de hersenen waarbij gebleken is dat iemand psychotisch kan worden en niet meer goed kan functioneren. Met 'niet goed meer functioneren' wordt bedoeld dat iemand minstens een half jaar minder goed functioneert, dan men op grond van z'n talenten, opvoeding, opleiding en kansen zou mogen verwachten. Men spreekt van: "een knik in de levenslijn".
Voor het functioneren geldt dat men de situatie moet kunnen vergelijken met vroeger.
Psychotisch is men als men, gedurende een maand, door verstoring van de waarneming (hallucinaties), het denken (verstoorde gedachtegang en wanen) en/of het gedrag (schokkerige bewegingen, zich terugtrekken, verwaarlozing), het contact met de realiteit (ten dele) verliest.
Hallucinaties zijn waarnemingen, zonder dat de zintuigen geprikkeld worden en komen het meeste voor in de vorm van een stem of meerdere stemmen die vaak commentaar geven op wat degene die hallucineert net denkt of aan het doen is. Hallucinaties kunnen ook de andere zintuigen betreffen, zoals de reuk, de smaak, de tast-/aanrakingszin en het gezichtsvermogen. Vaak ziet men wel aan iemand of hij of zij hallucineert. Familieleden merken dat iemand zit te luisteren naar iets dat zij niet kunnen horen.