Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis, worden vaak raar gevonden. Dat kan te maken hebben met dat zij magische betekenissen in dingen zien, ideeën hebben die ongebruikelijk zijn, of zeer bijgelovig zijn. Maar kenmerkend voor mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis, lijkt de bemoeilijkte communicatie.

Een aantal van de volgende verschijnselen kunnen aanwezig zijn: betrekkingsideeën, bijgelovige ideeën die een invloed hebben op het gedrag (helderziendheid, telepathie, zesde zintuig en dergelijke), vreemde waarnemingen of lichaamssensaties, niet te volgen gedachten of vreemde spraak, achterdochtigheid, ongepaste of vreemde gevoelsuitingen, opvallende, vreemde of eigenaardige uiterlijke verschijning (bijvoorbeeld aan de kleding te merken).

Mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis hebben meestal weinig intieme vrienden anders dan hun naaste familieleden. Vaak is er ook sprake van een bepaalde angst die eerder met achterdocht heeft te maken dan met gebrek aan zelfvertrouwen. Soms is er in de heftigheid van de gevoelens, gelijkenis met borderline persoonlijkheidsstoornis. Het kan ook zijn dat van beide stoornissen tegelijkertijd sprake is. Bij toenemende stress en spanning in het leven kunnen mensen met schizotypische persoonlijkheidsstoornis ook psychotische verschijnselen krijgen. Meestal is dit verlies van greep op de werkelijkheid van relatief korte duur.

Ongeveer 3 procent van de bevolking zou een schizotypische persoonlijkheidsstoornis hebben. Onder familieleden van patiënten met schizofrenie komt deze persoonlijkheidsstoornis relatief vaker voor; een erfelijke factor speelt mee. Eeneiïge tweelingen hebben het veel vaker allebei dan twee-eiige tweelingen.

Op de lange duur gaat het vaak niet zo goed met deze mensen. Er is, net als bij schizofrenie, een aantal mensen dat uiteindelijk zelfmoord pleegt. Terugkijkend is soms ook de diagnose schizofrenie gesteld terwijl er sprake was van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis en andersom. Wanneer een patiënt met deze persoonlijkheidsstoornis somber is en tot weinig meer komt dan is het onderscheid ook zeer moeilijk te maken. Er zijn theorieën die stellen dat schizotypische persoonlijkheidsstoornis een soort voorstadium van schizofrenie is. Maar een heleboel mensen met deze stoornis leiden een betrekkelijk normaal leven, kunnen werken en relaties hebben ondanks hun bijzondere eigenschappen.

Mensen met een persoonlijkheidsstoornis zijn vaak kwetsbaar ook al zullen ze dat misschien zelf niet gauw toegeven. Soms helpt het om te bedenken dat we allemaal in een onbegrijpelijke en vaak ook dreigende wereld leven. Veel persoonlijkheidskenmerken ontstaan doordat wij ons moeten zien te handhaven in de wereld. Soms helpt het om te fantaseren dat we zo machtig zijn, dat wanneer we iets maar hard genoeg willen dat er dan ook wel een weg is. Bijgeloof en magisch denken zijn daarom relatief normale verschijnselen en al helemaal op de kinderleeftijd. Soms bieden onze erfelijke aanleg of onze levensomstandigheden ons geen kans om die manier van denken los te laten. 

Hoe vreemder de overtuiging lijkt hoe meer omzichtigheid en respect is geboden. Iemand doet z'n best, heeft alles in het werk gesteld om op een bepaalde manier het hoofd boven water te houden. Wanneer je respect voor iemand toont en bereid bent te luisteren naar iemands mening, pas dan kan diegene zich openstellen voor jouw visie. Dit geldt niet alleen voor psychotherapeuten maar voor iedereen.