Münchausen by Proxy
Münchhausen by proxy (Mbp) is een term die gebruikt wordt wanneer iemand herhaaldelijk medische hulp zoekt, voor bewust gefingeerde (verzonnen) stoornissen of ziektes bij een derde. Mbp is geen psychiatrisch ziektebeeld, maar een daad. Mbp kun je als dader niet hebben, je kunt er niet aan lijden. Er wordt in deze context dan ook niet gesproken over de ziekte Munchausen by proxy.
Herkenning
Kenmerkend is dat om persoonlijke aandacht van medische hulpverleners wordt gevraagd, door een aan zijn of haar zorg toevertrouwd kind of soms ook huisdier, ziektes of verwondingen toe te brengen en als patiënt aan deze hulpverleners aan te bieden. Dit zou dus ook 'indirect syndroom van Münchhausen' of 'syndroom van Münchhausen via een tussenpersoon' genoemd kunnen worden.(De Engelse term "proxy" betekent: "tussenpersoon".) De vertaling 'Münchhausen bij volmacht' is onjuist: de lijder heeft de tussenpersoon nergens toe gemachtigd, noch andersom.
Tegenwoordig wordt vaak de term: Factitious Disorder (FD) gebruikt welke term nagenoeg overeenkomt met Münchhausen syndroom maar deze term is veelal gereserveerd voor meer chronische en ernstiger vormen van FD. In ieder geval is er sprake van Pediatric Condition Falsification (PCF). PCF in combinatie met Munchausen of FD levert alsdan FDbp of Mbp op, hetgeen resulteert in kindermishandeling.
In het geval van ouders en kinderen is het syndroom een zeer ernstige vorm van kindermishandeling waarbij statistisch gezien 10% van de kinderen overlijd aan de gevolgen ervan.
De tussenpersoon begeleidt het slachtoffer naar artsen en hulpverleners en doet zich daar meestal erg begaan en meelevend voor. In veel gevallen gaat het hierbij dan om een ouder die het kind presenteert, maar ook kan een eigenaar zijn huisdier telkens chronisch ziek maken en dierenartsen blijven bezoeken met het zoveelste kwaaltje. Kenmerkend voor de tussenpersoon die aan dit syndroom lijdt, is het gemak waarmee wordt ingestemd met allerlei voor het kind belastende medische onderzoeken en ingrepen, waar een normale bezorgde en meelevende tussenpersoon zich niet zo snel bij neerlegt.
Houdt een Münchhausen by proxy-ouder dan wel van het kind? Het kind betekent heel weinig voor dit soort ouder. De kinderen zijn niet meer dan voorwerpen, waarmee de Münchhausen by proxy-dader kan doen wat hij of zij wil. Een rekwisiet in haar dramatische toneelstuk waarin de rol van liefhebbende, zorgzame model-ouder wordt gespeelt. In dit toneelspel gaan ze zo op, dat ze niet in staat zijn om echt van hun kind te houden. Ze gebruiken het kind om controle te houden over het eigen leven en ze hebben het kind nodig om de acteerrol te kunnen blijven volhouden. Hierdoor krijgt de ouder aandacht, via het 'zieke' kind. Dit gebrek aan emotie en liefde is voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen en de kinderen zelf lijden er enorm onder. Munchhausen by proxy is dan ook per definitie een bijverschijnsel van een aantal andere psychische stoornissen.
Sommige kinderen zijn door de jarenlange suggestie dat ze ziek zijn, door de herhaalde gang naar artsen en ziekenhuizen, door de belastende (soms beschamende) lichamelijke onderzoeken en behandelingen, alsmede door de sociale isolatie van vriendjes en school ten gevolge van hun aangepraatte ziektes, ernstig geestelijk beschadigd geraakt.
Voor hulpverleners en medici is het vaak moeilijk om er achter te komen of een kind, zorgbehoevende of huisdier slachtoffer is van een ouder, hulpgever of verzorger die lijdt aan het syndroom. Een complicerende factor is dat een arts vaak niet de enige is die meerdere malen geconfronteerd wordt met een steeds chronisch ziek blijvend persoon of huisdier maar de lijder aan het syndroom meerdere medici en hulpverleners bezoekt, zodat de dossieropbouw gefragmenteerd raakt. Belangrijk is het om alert te zijn op een al te "gewillige" moeder die zonder protesten telkens haar kind voor belastende of pijnlijke medische verrichtingen overhandigt. Als er een patroon duidelijk wordt, kan de lijder geïdentificeerd worden en behandeld en het slachtoffer opgevangen.