Hoog Sensitiviteit (Highly Sensitive Person)

Volgens de door psychologe Elaine N. Aron ontwikkelde theorie, is een hoogsensitief persoon (Engels: highly sensitive person), afgekort HSP, een persoon die een gevoeliger zenuwstelsel heeft dan gemiddeld. In het Nederlands wordt highly sensitive soms vertaald als "hoog sensitief", maar vaker als "hooggevoelig". De theorie werd in 1996 in Amerika en in 2002 in Nederland gepubliceerd en is dus relatief nieuw.

Hooggevoeligheid kan zowel positief als negatief uitpakken voor de persoon. Indien men al deze indrukken niet goed verwerkt, en ook niet goed controleert, kan de persoon in de war raken, angstoornissen krijgen, drugs nemen om de zintuigen te bedwelmen etc. HSP-ers hebben volgens Aron percentueel een veel hogere kans om overspannen te raken. Als de persoon zich bewust is van zijn HSP kunnen er maatregelen worden genomen. Men kan ander werk kiezen (niet in de ratrace maar rustiger werk, in de kunst of wetenschap) parttime werken, grenzen aangeven aan anderen en met name het hoofd veel rust geven, middels boswandelingen en time-outs.

Volgens Elaine Aron is 15 tot 20 procent van de mensen hooggevoelig. Ook in de dierenwereld zou een vergelijkbaar percentage van de individuen hooggevoelig zijn. HSP is niet opgenomen in het DSM-IV en is dus geen geaccepteerde psychologische diagnose. Er bestaan geen harde criteria voor de diagnose HSP.

De psycholoog Jeffrey E. Young beschrijft een 'highly empathic temperament'. Hij ziet dit als een combinatie van aangeboren aanleg of temperament en een problematische emotionele ontwikkeling, dit laatste bv ten gevolge van een verstoorde opvoeding. Young is de bedenker van de Schema Therapie. Hij stelt dat dit 'highly empathic temperament' veelal een relatie heeft met wat hij het Self-Sacrifice Scheme (zelfopoffering) noemt (Young, 2003, pag. 246-151). Dat schema vindt meestal zijn oorzaak in het schema "Emotional Deprivation" (emotionele verwaarlozing). Hij ziet dit als een psychopathologische conditie die behandeld kan worden met cognitieve gedragstherapie en limited reparenting therapie.

Er bestaan geen sluitende diagnostische criteria voor hoogsensitiviteit. De kenmerken, zoals deze in Aron's boek en in zelftests op het internet te vinden zijn, zijn uiterst aspecifiek, vaag en subjectief. Hoe test je bijvoorbeeld objectief of iemand gevoelig is voor lawaai of muziek? Wat is gevoeligheid voor muziek exact? Waar ligt de grens tussen erg gevoelig en minder gevoelig? Andersom is niet iedere musicus hoogsensitief, maar vermoedelijk wel gevoelig voor muziek.

Dat sommige mensen nu eenmaal gevoeliger zijn dan anderen, was geen nieuws. Maar wat typisch is voor Arons onderzoek, is dat zij een verband aantoont tussen interne en externe gevoeligheid.
Zij stelt dat mensen die overgevoelig zijn voor stoffen en zintuigelijke prikkels, statistisch gezien vaker ook een gevoeliger beleveniswereld hebben. Zij noemt de mensen die op beide fronten overgevoelig zijn 'HSP-ers'. Deze mensen krijgen dus meer prikkels te verwerken: meer 'impulsen' die zowel uit de eigen gedachten komen als uit de omgeving. De HSP ziet meer en denkt hier ook meer over na, men neemt intenser waar.

Wil je leren beter om te gaan met je Hoogevoeligheid, maak dan een afspraak: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.